Terugblik Inspiratieweekend

In het weekend van 24 en 25 mei vond ons Inspiratieweekend plaats, traditiegetrouw op het terrein van Near Eastern Ministry te Voorthuizen. Ook al viel er geregeld een buitje – en dat werd tijd ook – was het weer een weekend met veel gezelligheid, verdieping en mooie gesprekken.

IMG_20250523_195208

 Zaterdagochtend: Bodembiodiversiteit

Het A Rocha Inspiratieweekend werd zaterdagochtend afgetrapt met een heel interessante lezing van Liesje Mommer, hoogleraar ondergrondse ecologie. Met haar doken we in de intrigerende en complexe wereld van de bodembiodiversiteit. Haar betoog onderstreepte het belang van onze bodem en al het bodemleven. Een paar kernpunten op een rijtje:

Mycorrhiza als koolstofkampioen
Maar liefst 30 % van de wereldwijde koolstofvastlegging loopt via deze bijzondere schimmels die in symbiose leven met plantenwortels. Zonder die mycorrhiza geen sterke, veerkrachtige ecosystemen!

Gevaren van bodemverzuring
Zuren in de bodem maken het leven voor microben, insecten en schimmels een stuk lastiger. Minder bodemleven betekent minder voeding voor planten en dus minder gezondheid en weerbaarheid van het geheel.

Waarom dit ertoe doet
De kwaliteit van onze bodem is de basis voor biodiversiteit boven én onder de grond. Door verzuring tegen te gaan en de mycorrhiza echt de ruimte te geven, versterken we niet alleen de koolstofopslag, maar ook onze gewassen, plantengemeenschappen en uiteindelijk de hele leefomgeving.

Aan de slag!
Stimuleer mycorrhiza: vermijd overmatig grondbewerken en kunstmest, werk met organische mulch en menging van wortelrijke planten.
Laten we samen bouwen aan een gezonde, veerkrachtige ondergrond – de onzichtbare motor van ons ecosysteem.

Zaterdagmiddag: Workshops

In de middag hadden we verschillende workshops. Creatieve workshops zoals nature journaling en stenen of boomschijven schilderen, een wandeling voor de buitenmensen, vogelhuisjes bouwen met de kinderen, een wildpluk workshop, en ook verdiepende workshops over activisme en duurzaam gemeenschapsleven.

Zaterdagavond: Onder het maaiveld en vleermuizen in de lucht

Nadat de kookploeg ons van heerlijk eten had voorzien, volgde het avondprogramma met de film ‘Onder het maaiveld’: een prachtige inkijkje in het leven van bodemhelden als regenwormen, pissebedden, schimmels en miljoenpoten. Tof om te zien hoe mensen en gemeenschappen zich inzetten voor de bodem. Na zonsondergang ging onze blik omhoog tijdens de vleermuizenexcursie op en rond het terrein van de NEM. Gewapend met batdetectors en een warmtebeeldkijker scoorden we de gewone dwergvleermuis, laatvlieger en rosse vleermuis.

 Zondagochtend: viering & lunch 

We begonnen de viering met zingen en bidden, en we stonden stil bij de pijn over het verlies van vele soorten uit Gods schepping. De schriftlezing was uit ‘het eerste boek van de natuur.’  Met het thema ‘Voel de aarde’ zijn we in groepjes uiteen gegaan om met elkaar een verwonderwandeling te maken. We gebruikten onze tastzintuigen buiten in de natuur om daar meer van God te leren en te ontdekken. Voor de één even wennen en voor de ander een welkome afwisseling. We zagen steeds meer paraplu’s en capuchons naar beneden gaan om de regen te voelen.  Wil je zelf ook de natuur in en aan de hand van je zintuigen God zoeken en Hem leren kennen? Kijk dan op op www.verwonderplek.nl en ga zelf naar buiten met onze verwonderwandelingen. We sloten het weekend af met zon én een heerlijke lunch.

‘Door je te verbinden aan een plek, oefen je in thuis zijn.’

Annemarthe Westerbeek is lid van de lokale A Rocha-groep Utrecht.

Illustratie: Marianne de Fouw

Vijf jaar geleden begon ik samen met twee anderen een lokale groep van A Rocha in Utrecht. A Rocha Nederland is een christelijke natuurbeweging voor mensen met een groen hart. Met lokale groepen zetten we ons in voor biodiversiteit en steken we onze handen uit de mouwen.

Toen ik met A Rocha Utrecht begon, was mijn hart al wel groen maar was ik nog helemaal niet zo overtuigd van deze manier van werken. Ik dacht: er is toch veel meer mogelijk dan alleen maar met elkaar in een stuk natuur aan het werk gaan? En lang niet iedereen is daarvoor te porren. Nee, wij gingen het anders doen want we wilden een bredere groep mensen in Utrecht en in de Utrechtse kerken aanspreken, en een groter bereik hebben. We organiseerden inspiratieavonden, stiltewandelingen en cleanups met Utrechtse kerken in hun eigen omgeving.

Tot twee jaar geleden, toen we met een betrokken groep mensen een kijkje gingen nemen op wat we nu ‘ons land’ noemen. Klaas-Hemke, die al lang bij A Rocha Nederland betrokken is, kwam met de suggestie om met elkaar eens hier in dit stukje natuur te gaan kijken. Eigenlijk kwam dit voorstel precies op het goede moment, omdat de energie om cleanups te organiseren was verdwenen en we merkten dat het lastig was om mensen en kerken te motiveren om daaraan mee te doen.

Bij aankomst zagen we dat het gebied volstond met bramen, brandnetels en omgevallen bomen. Maar eenmaal te midden van het hoge riet, in een veld vol wilde orchideeën, werd ik direct verliefd op dat stukje grond. Het voelde als een warm welkom. Nu, twee jaar later, ga ik nog steeds met veel plezier naar ‘ons land’ toe. We hebben het een naam gegeven: Dwelfsloot − naar de restanten van een historische sloot in het gebied. Ik zie mijn kinderen daar genieten als ze in bomen klimmen, kikkers en padden vangen, of kletsnat worden van de sloot of het natte land. Mensen die elkaar normaliter niet tegen zouden komen, gaan met elkaar aan het werk en hebben mooie, betekenisvolle gesprekken. De oudste van onze groep is boven de zeventig en de jongste nog geen twee. Verschillende generaties samen aan het werk. In de zomer was een van mijn kinderen aan werk met Piet, een nieuwe vrijwilliger. Ze hadden even kennisgemaakt en gingen samen aan de slag. Ik luisterde hun gesprekje af: ‘Weet jij hoe deze lange paarse bloemen heten?’ vroeg Piet en ik hoorde aan zijn stem dat hij verwachtte van niet. Maar het tegendeel bleek: ‘Ja, dat is kattenstaart!’ riep mijn zoontje dolenthousiast. Samen leren, van de natuur en van elkaar, dat is van onschatbare waarde en dat gebeurt zomaar op een zaterdagochtend op ‘ons land’.

‘Je verbinden aan een lokaal stukje grond’ − mijn blik hierop is radicaal veranderd. Je verbinden aan een plek is een oefening in thuis zijn, in zorgen voor én samen met anderen − het is een oefening in weer opnieuw leren houden van wat gegeven is. Het verbindt je met de schepping, met de ander én met God.

Deze tekst is ook verschenen in het boek ‘Samen genieten van genoeg’. Theanne Boer maakte met behulp van enthousiaste denkers en doeners een inspirerend boek over het gedachtengoed van Martine Vonk en de uitwerking daarvan in de praktijk. Of je nu in een woongroep of in een rijtjeshuis woont: samen genieten van genoeg kan overal en altijd. 

Vegetatiekartering op Schor Alteklein

Sinds 2020 houd ik mij beroepsmatig met het karteren van vegetatie bezig. Dat bracht mij op het idee om adoptiegebied Schor Alteklein op Tholen – waar ik dichtbij woon en vanuit A Rocha Zeeland als beheerder bij betrokken ben – qua vegetatie in kaart te gaan brengen.

Door Wijnand Lammers, A Rocha Zeeland

Afbeelding 1. Luchtfoto van schor Alteklein bij Tholen. Hierop zijn verschillende vegetatieklassen te zien (O. Hoornweg)

Wat is een vegetatie?

Planten groeien niet zomaar willekeurig bij elkaar, maar vormen een samenhangende gemeenschap. Ze zijn met elkaar gebonden aan overeenkomende omstandigheden, qua grondsoort, waterhuishouding en beheer. Daarom zegt een plantengemeenschap veel meer over lokale omstandigheden dan een individuele plantensoort.

De Rode klaver bijvoorbeeld komt in meer dan 80 verschillende plantengemeenschappen voor, dus onder zeer uiteenlopende omstandigheden. Als je Rode klaver echter tegenkomt op een dijk, samen met bijvoorbeeld Glanshaver, Groot streepzaad, Grote bevernel en Beemdkroon, dan weet je dat je te maken hebt met een bepaalde plantengemeenschap (hier gaat het om de zogeheten Glanshaver-associatie) en dat de bodem bestaat uit kalkrijke lichte zavel. Ook weet je dan dat het beheer bestaat uit maaien en afvoeren. De plantensociologie bestudeert de samenhang tussen soorten en heeft de vegetatie van Nederland ingedeeld van grof naar gedetailleerd, respectievelijk naar klasse, orde, verbond en associatie; dit laatste is de eigenlijke plantengemeenschap. De associatie wordt soms nog verder onderscheiden, tot op het niveau van de sub-associatie.

Onder meer als gevolg van de verarming van de flora, zijn plantengemeenschappen vaak niet meer compleet aanwezig: de kop en de staart ontbreken als het ware. Dan spreek je over rompgemeenschappen. Elke gemeenschap (associatie) heeft een naam en een code gekregen, die de gemeenschap onderscheiden en verwantschap met andere gemeenschappen uitdrukken.

Het onderzoek

Bij het karteren van vegetatie tekenen onderzoekers in het veld vlakken met een overeenkomende vegetatie, digitaal op een kaart in. Deze vlakken krijgen vervolgens een naam, bijv. ‘Type van Glanshaver en Rode klaver’ wanneer de genoemde soorten het beeld bepalen van de vegetatie ter plaatse. Vervolgens maken we van zo’n onderscheiden type opnamen. We noteren van een representatief gedeelte alle soorten, met de mate van voorkomen. Thuis, bij de warme kachel, analyseren we deze opnamen en met behulp van beschikbare literatuur en digitale hulpmiddelen vertalen we die naar een door de wetenschap omschreven plantengemeenschap. Van de ingetekende vegetatietypen maken we vervolgens vegetatiekaarten. Die kaarten komen met de beschrijving van de aangetroffen vegetatietypen en informatie over de werkwijze in een rapport terecht. Begin 2025 heb ik het rapport van de vegetatiekartering van Schor Alteklein op deze manier gemaakt.

Type van Wilde peen en Pastinaak, waarin veel Moeraswespenorchis voorkomt; een uitzonderlijke combinatie (W. Lammers)

 Vegetatie van Schor Alteklein

Wat opvalt is dat de ruimtelijke verscheidenheid van het gebied tot uiting komt in het voorkomen van een groot aantal plantengemeenschappen. Zo zijn er op een oppervlakte van nog geen 5 ha zo’n 40 verschillende lokale vegetatietypen aangetroffen, die vertaald zijn naar 19 landelijke plantengemeenschappen, behorend tot 12 vegetatieklassen. Je kunt de ligging en de benaming van die klassen zien op onderstaande vereenvoudigde vegetatiekaart. Het beheer van A Rocha heeft aan deze variatie in hoge mate bijgedragen. Zo is er door de aanleg van een poel met flauwe oevers een plantengemeenschap ontstaan, die kenmerkend is voor plekken die in het winterhalfjaar onder water staan, op plaatsen met een zout verleden. Het maaien van de matig voedselrijke graslanden met orchideeën heeft geleid tot ontwikkeling van een lokaal vegetatietype, waarvoor de combinatie van Moeraswespenorchis met soorten van matig voedselrijk grasland als Glanshaver, Wilde peen en Pastinaak kenmerkend is. Hierin wijkt Schor Alteklein sterk af van het landelijke beeld. Door het kleinschalige beheer voort te zetten, hopen we de verscheidenheid in vegetatietypen verder te vergroten en de eigenheid van het schor te versterken.

Vereenvoudigde vegetatiekaart met ligging van de gekarteerde klassen (Dactylis B.V.)

A Rocha Dronten – samenwerken, ringslangen en BioBlitz

A Rocha Dronten is zo’n vier jaar geleden gestart en bestaat uit een kleine kerngroep met daaromheen een flinke groep belangstellenden die regelmatig onze activiteiten bezoekt.

In de afgelopen jaren hebben we de samenwerking gezocht met allerlei andere groene organisaties in de gemeente Dronten. Zo zijn we samen met Stichting Participatie Wisentbos, Landschapsbeheer Flevoland en Staatsbosbeheer betrokken in het Wisentbos. Het Wisentbos is een mooi bosgebied aan de rand van Dronten, langs de Lage Vaart. Het heeft zich de laatste jaren flink ontwikkeld en er is veel aandacht voor het ondersteunen en vergroten van de biodiversiteit. Hierin mag ook A Rocha Dronten een rol spelen. Een aantal van ons is al een aantal jaren – met succes – bezig om de reuzenberenklauw terug te dringen. De reuzenberenklauw is een invasieve exoot die inheemse soorten verdringt en bovendien voor ernstige brandwonden kan zorgen.

 

Reuzenberenklauw

Ook zijn we actief in ons eigen natuurwerkdagproject. Ruim twee jaar geleden hebben we een broeihoop voor ringslangen aangelegd. De ringslang is nog geen vaste bewoner van Dronten, maar zou dat wel kunnen worden. Rondom het Lelystadse deel van de Lage Vaart worden al langere tijd ringslangen gevonden. We weten dat ze zich daar voortplanten. We willen ze de mogelijkheid bieden om zich ook in Dronten, langs diezelfde Lage Vaart, te vestigen. Een broeihoop is dan zeer geschikt als voortplantingsplek. Een broeihoop is opgebouwd uit een grote hoeveelheid plantaardig materiaal met veel mogelijkheden om er tussen te kruipen. We gebruiken dan ook grote en kleine takken, paardenmest en snoeimateriaal om een hoop te bouwen van wel drie vierkante meter en met een hoogte van meer dan anderhalve meter. Ringslangen leggen hun eieren in het composterende plantaardig materiaal. Het composteringsproces zorgt voor de juiste temperatuur om de eieren te doen uitkomen. Bij het jaarlijks keren en aanvullen van de hoop kun je de lege eierschalen vinden. We hebben de hoop nu voor de tweede keer gekeerd en helaas nog geen eieren aangetroffen. De ervaring leert dat dit wel enige jaren kan duren. Ook andere dieren profiteren van zo’n hoop. Bij het keren tref je vele insecten en geleedpotigen, maar ook muizen en kleine roofdieren zijn mogelijk. Toch worden ook ringslangen steeds dichterbij waargenomen, dus we blijven hoop houden!

A Rocha Dronten bouwt een ringslangbroeihoop

Aankomend jaar hebben we een nieuw, uitdagend project in het Wisentbos, waarbij we opnieuw de samenwerking aangaan met veel verschillende organisaties. We starten namelijk op 1 januari met een BioBlitz: we proberen in een afgebakende periode (2025) zoveel mogelijk soorten (1000 of meer) in een afgeperkt gebied (het Wisentbos) te vinden. Dat kunnen we niet alleen, dus we doen dit in samenwerking met voornoemde organisaties, maar ook met IVN Dronten en Gemeente Dronten. We zullen meerdere publieksactiviteiten organiseren, te denken valt aan vroege vogelexcursies, vleermuizentocht, Nacht van de Nachtvlinders, paddenstoelenspeurtocht e.d. En natuurlijk kan iedereen die waarnemingen in het bos doet, die ook invoeren via www.waarneming.nl. We hopen hiermee meer mensen te enthousiasmeren voor de natuur vlakbij huis. Dat doen we onder andereo.a. door regelmatig een update van onze activiteiten via de pers te doen. HoudHou onze berichten in de gaten voor meer activiteiten! We zullen binnenkort ook de link van de BioBlitz  met jullie delen.

Bioblitz in het Waterloopbos

Een inspirerende ontmoeting op de biodiversiteitstop in Colombia

Peter Jan de Vries is Adviseur zorg voor de schepping en namens A Rocha Nederland aanwezig op de Biodiversiteitstop COP16. Hij deelt hier zijn ervaringen met ons.

"Ik ben maar klein en zwak, net als een mosterdzaadje. Maar in Jezus' kracht mag ik opkomen voor gerechtigheid."

Wara Iris Ruiz Condori

“Ik had nooit gedacht dat ik eens mee zou doen met een biodiversiteits COP, en niet alleen als inheemse, maar ook als christen. Ik kan hier helemaal mezelf zijn en God heeft dat zo geleid.” Ik spreek met Wara Iris Ruiz Condori van de Aymara bevolkingsgroep in Bolivia. Ze is 27 jaar en Project Coördinator voor Indigenous Peoples Rights International (IPLC). Ze is hier als spreekbuis van vervolgde milieuactivisten.

Wara Ruiz komt uit een dorpje op 3800m hoogte. Daar wordt het vanwege klimaatverandering steeds droger. Ze heeft bedrijfskunde gestudeerd, is als kok gespecialiseerd in lokale gerechten, houdt zich al heel lang bezig met allerlei milieuvraagstukken en is zo uiteindelijk mee gaan doen op het internationale niveau van de klimaattop.

“Dat was wel een leerschool in belangenbehartiging. Bij de Aymara wordt alles gemeenschappelijk gedaan en besloten, maar op het internationale niveau heerst een andere dynamiek en spelen hele andere machtsverhoudingen een rol, vooral economische. Dat was soms heel frustrerend. Taal was een barrière, maar ook het feit dat ik inheemse ben. Men verwacht niet dat je de onderwerpen begrijpt en beheerst en volwaardig mee kunt doen.”

Sinds een jaar werkt ze voor de IPLC. Deze stichting stelt fondsen beschikbaar om milieuactivisten te beschermen en de nodige rechtshulp te geven. In Zuid-Amerika worden veel milieuactivisten onrechtmatig vervolgd om ze monddood te maken, vooral in verband met illegale goudwinning. Daaronder zijn veel vrouwen met gezinnen en sommigen die zelfs nog een baby voeden. Wara Iris komt zo op voor hun rechten en voor die van hun land. Ze wordt sterk geïnspireerd door haar geloof en door haar grootvader. Haar grootvader is kerkleider en heeft in veel Aymara dorpjes gemeenten gesticht, waarbij de wekelijkse gemeenschapszin hoog in het vaandel staat. “Ik ben er trots op dat ik in de voetsporen mag treden van Jezus, de grootste activist ooit, en van mijn grootvader. Niet veel mensen doen dit werk en ik ben maar klein en zwak, net als een mosterdzaadje. Maar in Jezus’ kracht mag ik opkomen voor gerechtigheid.”

Vrede met de natuur

Peter Jan de Vries is Adviseur zorg voor de schepping en namens A Rocha Nederland aanwezig op de Biodiversiteitstop COP16. Hij deelt hier zijn ervaringen met ons.

Overal om me heen staan mensen, het is een zee van kleuren en vormen, een kakofonie van talen. Er zijn mensen in hele nette kleren, in pak, losjes gekleed en in traditionele kledij. Ergens in de mensenmassa zie ik de woorden ‘care for creation’ op een T-shirt staan. Het is bemoedigend om te zien dat ook de kerken hier goed vertegenwoordigd zijn en hun stem kunnen laten horen.

Samen met mensen van over de hele wereld sta ik hier te wachten om de zaal binnen te gaan waar de Biodiversiteits COP16 geopend zal worden. Het doet me denken aan Openbaring 7:9 waar staat: “Hierna zag ik en zie, een grote menigte, die niemand tellen kon, uit alle naties, stammen, volken en talen, stond vóór de troon en vóór het Lam.”
Iets om naar uit te zien en eens is het zover, maar nu zijn we nog hier in Cali, Colombia met bijna 200 landen samen en staan we voor één van de grootste uitdagingen van onze tijd, een halt toeroepen aan het verlies van natuur, ecosystemen en biodiversiteit. Op dit moment worden ongeveer een miljoen soorten met uitsterven bedreigd, voornamelijk door menselijk ingrijpen.
Tijdens de opening komen verschillende sprekers aan het woord met tussendoor dans en zang uitgevoerd door verschillende inheemse groepen. Dit brengt de nood van de natuur heel dichtbij.

Het thema van COP16 is ‘Vrede met de natuur’ en dat is een mooie slagzin, zeker vanuit de hoek van Colombia, waar al zolang zoveel mensen het slachtoffer zijn geworden van geweld tussen gewapende groepen en het leger. Ze weten hier hoe moeilijk het is om vrede te sluiten, maar ook hoe nodig dat is om verder te kunnen met elkaar. En zo moeten we als wereld ook vrede sluiten met de natuur, want we kunnen niet verder zonder elkaar.
Inheemse groepen hebben weinig stem tijdens de vergaderingen, maar zijn sterk vertegenwoordigd in nevenevenementen. Het betrekken van inheemse groepen bij behoud van ecosystemen en biodiversiteit wordt ook steeds meer als fundamenteel gezien en dat is een goede ontwikkeling.

Bid voor wijsheid voor de afgevaardigden om tijdens deze COP inderdaad gericht te zijn op ‘vrede sluiten met de natuur.’

Blog | Vogeltrek

Onderstaande tekst komt uit Dagboek voor natuurliefhebbers van Jaap Oosterhuis. Het zijn vier dagen uit de maand oktober over vogeltrek.

Vogeltrek

Oktober is een maand waarin heel veel vogeltrek plaatsvindt, het is mijn favoriete maand om naar (trek)vogels te kijken. Met een niet te harde wind uit het zuiden of zuidoosten kun je in deze tijd van het jaar grote aantallen trekkende vinken, kepen, veldleeuweriken en lijsters zien. In sommige jaren trekken ook veel mezen door. Graspiepers vliegen nu ook in grote aantallen naar het zuiden, evenals goudplevieren en spreeuwen.
Vogeltrek is een fascinerend gebeuren waar al heel veel onderzoek naar is gedaan, maar wat nog vele geheimen kent. Het is elk jaar weer een prestatie van formaat dat al die vogels hun reis van hun broedgebieden naar de overwinteringsgebieden en omgekeerd weten te volbrengen. Kijkend naar trekvogels besef ik altijd weer dat ikzelf ook een reiziger ben. Deze wereld is niet mijn eindbestemming, ik ben onderweg naar het land voorbij de horizon, het Koninkrijk van God. De pelgrimsreis die ik in dit leven moet volbrengen is uitdagend, onderweg zijn er gevaren en hindernissen. De reis kan voor mijn gevoel lang duren, soms voel ik me moe. Maar al die vogels die jaarlijks door weer en wind hun reis tot een goed einde weten te brengen, stimuleren mij om vol te houden, om vrolijk en onbevangen onderweg te blijven en niet op te geven.

 

Genade en glorie schenkt de HEER, zijn weldaden weigert Hij niet aan wie oprecht hun weg gaan. (Psalm 84:12)
Hoe vinden trekvogels de juiste weg? Stel dat ze onderweg door slecht weer uit koers raken, hoe kunnen ze zich dan heroriënteren? Vogeltrek is een onderwerp van veel studie geweest. Er zijn aanwijzingen dat vogels gebruik maken van landschapskenmerken zoals kustlijnen, gebergten, rivieren en zelfs snelwegen. Maar trekvogels oriënteren zich ook aan de hand van de stand de zon of de sterren. Daarnaast is aangetoond dat ze het aardmagnetisch veld waarnemen en zelfs gebruik maken van geluiden. Vogels kunnen bijvoorbeeld de zee horen en aan de hand daarvan hun positie en richting bepalen. Onderzoek heeft ook aangetoond dat vogels onweer op grote afstand kunnen horen en zodoende kunnen vermijden tijdens hun reis. Sommige vogels schijnen zelfs hun reukzin te gebruiken tijdens de trek, dit is bijvoorbeeld aangetoond bij kleine mantelmeeuwen die de Oostzee op grote afstand kunnen ruiken.
Een deel van de kennis die vogels nodig hebben, moet zijn overgeërfd. Dit geldt bijvoorbeeld voor de koekoek waarvan de oudere vogels eerder wegtrekken dan de jongen. Andere vogels leren de juiste trekrichting van hun ouders. Kortom, het vinden van de juiste weg gaat op heel veel verschillende manieren. Voor de vogel zelf is de belangrijkste vraag echter niet hoe hij de juiste weg vindt, maar óf hij de juiste weg vindt.
Zie of ik geen verkeerde weg ga, en leid mij op de weg die eeuwig is. (Psalm 139:24)

Voor trekvogels hangt het bereiken van hun bestemming in belangrijke mate af van hun voeding. Ze lijken aan te voelen hoeveel ‘brandstof’ ze voor hun reis mee moeten nemen, waarbij ze enerzijds niet te zwaar mogen zijn tijdens het vliegen, maar anderzijds wel genoeg reserve moeten hebben om hun bestemming te halen. Het is fascinerend dat ze die afweging kunnen maken tijdens het eten.
Voordat vogels op reis gaan moeten ze ‘opvetten’ zoals dat heet, maar ook tijdens de trek moeten ze van tijd tot tijd bijtanken. Tijdens de trek veranderen vogels soms van voedselstrategie. Zo eten veel zangvogels tijdens de najaarstrek bessen, ook uitgesproken insecteneters kiezen daar soms voor. Ze vetten er minder van op, maar bessen bevatten snelle suikers waar de vogels weinig moeite voor hoeven doen en waar ze de nodige kilometers op kunnen maken. Zo zag ik een keer een grasmus die aan het einde van de zomer bessen van de wegedoorn at. In Amerika schijnen boerenzwaluwen (dezelfde soort als de Europese) voorafgaand aan de herfsttrek ook tijdelijk op het eten van bessen over te stappen.
Gelovigen zouden zich moeten realiseren dat ook voor hen de juiste voeding van levensbelang is als ze hun pelgrimsreis tot een goed einde willen brengen.

U moet geen moeite doen voor voedsel dat vergaat, maar voor voedsel dat blijft en eeuwig leven geeft; de Mensenzoon zal het u geven. (Johannes 6:27)

Vogels zijn tot indrukwekkende vliegprestaties in staat, doordat ze een uniek ademhalingssysteem hebben. Het is zo opgebouwd dat er een continue luchtstroom is in één richting. Ze hoeven dus niet in en uit te ademen zoals wij dat gewend zijn en nemen zuurstof veel efficiënter op. Hierdoor kunnen ze lang aan één stuk door vliegen op een hoge snelheid, zelfs op grote hoogte waar de lucht ijler is.
Zoals trekvogels afhankelijk zijn van een continue stroom zuurstof door hun lichaam, zo kunnen gelovigen niet zonder de heilige adem van God. Psalm 103 zegt dat we leven op de adem van Gods stem. Bidden is je daarvoor openstellen, het wordt ook wel eens vergeleken met ademhalen.
Pelgrims onderweg kunnen niet zonder gebed. Paulus schrijft in een van zijn brieven zelfs dat we moeten bidden zonder ophouden (1 Thessalonicenzen 5:17). Dat laatste betekent wat mij betreft niet dat we zo lang mogelijk moeten proberen te bidden, Jezus zelf heeft ons immers verzekerd dat het geheim van bidden niet afhangt van het aantal woorden dat we gebruiken. Maar of je nu kort of lang bidt, laat het een dagelijkse gewoonte zijn om je handen te vouwen, om zo in contact te blijven met de heilige adem van God. Zoals onze Schepper de vogels een bijzonder ademhalingsstelsel gaf, gaf Hij mensen handen om te vouwen.

Overdag bewijst de HEER mij zijn liefde, ’s nachts klinkt een lied in mij op, een gebed tot de God van mijn leven. (Psalm 42:9)

Jaap Oosterhuis

Jaap Oosterhuis heeft Dagboek voor natuurliefhebbers geschreven: een prachtig dagboek voor mensen die meer willen weten over de natuur. Tegelijk verbindt dit boek de natuur met het grote verhaal van God. Je kunt Jaap ook boeken als spreker.

Samenwerken op een wereldwijde conferentie is knap lastig

Samenwerken op een wereldwijde conferentie is knap lastig. Naast dat hier veel mensen uit alle delen van de wereld zijn, hebben we ook allemaal verschillende achtergronden en tradities. Soms hebben we ook verschillende manieren waarop we de bijbel uitleggen.

Ik merk dit vooral tijdens de nabespreking van elke speech op het hoofdpodium met de zes mensen waarmee we aan tafel zitten. Bij mij aan tafel zit iemand uit Roemenië, Vietnam, Canada, VS, India en ik als Nederlander. Ik word me in deze gesprekken aan tafel telkens weer bewust hoe mijn eigen denken de afgelopen jaren al is gevormd door denken en theologie over zorg voor de schepping en gerechtigheid.

Twee van de vrouwen die sterk hebben bijgedragen aan dit denken zijn Katharine Hayhoe en Ruth Padilla-DeBorst. Beide spraken op het hoofdpodium op maandag.*

Katharine vertelde dat als we onze naasten liefhebben, we ons vanzelfsprekend ook inzetten voor de strijd tegen luchtvervuiling, biodiversiteitsverlies en klimaatverandering. Ik moest denken aan deze uitspraak: ‘Love your neighbour, care for creation’. Het staat zelfs op een shirt van me!  Katharine claimde ook dat deze problemen daarom moreel van aard zijn (zelf zou ik eerder zeggen spiritueel of geestelijk). Vooral deze laatste uitspraak maakte  bij mijn groepje veel los, omdat velen er nog nooit eerder op die manier naar hadden gekeken. Terwijl ik van een ander weer terug hoorde dat zijn tafelgenoot deze talk maar ‘garbage’ vond …

 Ruth Padilla-DeBorst sprak over gerechtigheid: ‘Gerechtigheid is geen extraatje’ en ‘Jezus bekend en zichtbaar en maken, betekent dat we dit doen vanuit een luisterende houding naar God en met nederigheid en vanuit solidariteit. Want de pijn van de ander, is ook onze pijn, want ze zijn Gods mensen.’ En tot slot vraagt het van ons om niet stil te blijven wanneer anderen (mijn toevoeging: mens of andere onderdelen van de schepping) worden beroofd van hun land en bestaan. Herken je hier al een bijbelvers in? “Er is jou, mens, gezegd wat goed is, je weet wat de HEER van je wil: niets anders dan recht te doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan van je God.” – Micha 6:8

*Daarmee moet ik terugkomen op mijn opmerking in mijn vorige blog dat het thema niet van het hoofdpodium zou worden besproken. Dat was onjuist.

Annemarthe Westerbeek

Annemarthe is directeur van A Rocha Nederland. Van 22-28 september 2024 bezoekt ze het Lausanne congres in Zuid Korea.

Waarom directeur Annemarthe toch in een vliegtuig naar Seoul stapt

‘Hé, jij hier?’ Drie weken geleden kwamen we als Nederlanders die naar de Lausanne-conferentie in Zuid Korea gaan, bij elkaar. Om met elkaar na te denken wat we daar willen halen en brengen. Sommige mensen zijn verrast door mijn deelname. Waar ik op míjn beurt weer door verrast ben. De conferentie Lausanne gaat over missie in Gods wereld en voor mij zijn thema’s als zorg voor de schepping en klimaat dan volkomen logisch. Voor anderen is dit blijkbaar (nog) niet het geval. Als ik daar dan wat langer bij stilsta, verrast het mij eigenlijk toch niet. Want met enige regelmaat hoor ik kritiek als het gaat over schepping, klimaat, evangelie en kerk.

Er wordt vooral gezegd dat schepping en klimaat niet ‘te veel’ aandacht moeten krijgen omdat het anders afleidt van de echte opdracht die wij als christenen hier op aarde hebben: mensen tot God brengen. Of het idee dat je bezighouden met klimaat en natuur een linkse hobby is die niet thuishoort in de kerk. Of: God zorgt voor de aarde, dat hoeven wij ons niet druk over te maken.

Toch zien we dagelijks de gevolgen van de klimaatcrisis en biodiversiteitscrisis. Waarom vinden sommigen van ons dan dat zorgen voor de schepping geen prominente plek in de kerk mag hebben? Misschien omdat het ons ontslaat van onze verantwoordelijkheid? Als we ons focussen op het redden van mensen, dan houden we ons niet zo bezig met het uitsterven van soorten of dat de aarde uitdroogt en onleefbaar wordt. Het één is immers belangrijker dan het andere. We hoeven dan ook niet te kijken naar onze al dan niet duurzame levensstijl en daarin (soms lastige) keuzes te maken.
Ik geloof wel dat God dit van ons vraagt. Dat we in actie komen als we zien dat er onrecht is wat het leven voor sommigen ondraaglijk maakt. Zowel menselijk als niet-menselijk leven. Als je God ziet als Maker en Redder van héél de schepping, dan kan je in mijn ogen niet anders willen dan dat heel Zijn schepping tot recht kan komen. Elke soort die wij hier op aarde verliezen is een gemiste kans om iets van de schoonheid te zien die God in Zijn schepping heeft gelegd en glimpen van God en zijn Koninkrijk te zien en te leren kennen. Onze verre naaste ziet oogsten mislukken als gevolgd van de klimaatcrisis. Onze levensstijl en keuzes hebben effect op de natuur en het klimaat, en dus ook op onze medemens.

Dit maakte het voor mij persoonlijk ook gelijk een moeilijke keuze of ik wel of niet naar een conferentie moet gaan waarvoor ik het vliegtuig in moet stappen. Vliegen is natuurlijk verre van duurzaam. Na veel denken, bidden en praten met anderen heb ik besloten om wel te gaan. Want als ik kijk naar de beweging van Lausanne en de conferentie die komende week plaatsvindt, dan ben ik gelukkig en dankbaar dat er daar wat ruimte is voor thema’s als gerechtigheid en schepping (klimaatgerechtigheid helaas minder).  Toch is het maar een fractie van het geheel wat er tijdens de conferentie wordt besproken en over wordt gesproken. Er is nog weinig ruimte voor deze thema’s vanaf bijvoorbeeld het hoofdpodium. Ook al behoorde het tot de kern van  de ‘Cape Town commitment’. Dit is een document dat is voortgevloeid uit de vorige Lausanne Conferentie (2010). Hierin wordt gesteld dat Evangelie en gerechtigheid niet van elkaar los te koppelen zijn. Ja, we worden geroepen om onderdeel te worden van Gods missie voor deze wereld en zijn evangelie bekend te maken. Maar we worden ook geroepen om in actie te komen en gerechtigheid na te schreven vanuit dit evangelie. En daar waar onrecht is, ook in actie te komen. Een integrale visie op missie die Jezus de hoofdrol toekent en waarin we vanuit liefde voor Zijn schepping – waar wij als mens onderdeel van zijn – mogen handelen. Misschien juist wanneer we zien dat het niet goed gaat, wanneer we bang zijn voor de toekomst of verdriet hebben om wat we verloren zien gaan. Ik denk dan ook aan één van de laatste verzen in het Mattheüs evangelie.  Wanneer Jezus zijn laatste opdracht aan zijn discipelen geeft voor Hij teruggaat naar Zijn Vader zegt Hij dit:  ‘Ga er daarom op uit om alle volken tot Mijn leerlingen te maken. Doop hen in de naam van de Vader en van de Zoon en van de Heilige Geest en leer hen altijd te doen wat Ik u heb gezegd.’ Ook Jezus zet ons aan tot naleven en in beweging komen.

Mijn hoop voor het komende Lausanne congres is dan ook dat deze twee, evangelie en actie, bij elkaar blijven horen. En dat we met elkaar, met christenen over heel de wereld, manieren kunnen zoeken om dit uit te leven en zo getuige te zijn in woord én daad van het Koninkrijk van God. Een Koninkrijk waar elk schepsel tot zijn recht komt.

Annemarthe Westerbeek

Annemarthe is directeur van A Rocha Nederland. Van 22-28 september 2024 bezoekt ze het Lausanne congres in Zuid Korea.