Horen, zien en zwijgen in de natuur

Deze week gaan we alle zintuigen gebruiken om te genieten van de natuur. Als je oplet, is er veel te horen, te zien, te proeven, te ruiken en te voelen. Op dag 3 nemen we ook een moment om te zwijgen, en te luisteren naar wat God ons te zeggen heeft. Deze meditatie volgens de Lectio Divina is gemaakt door Eelkje Mellema van A Rocha Zwolle.

Lees hieronder verder, of download de nature challenge van deze week hier: Week 9 Zintuigen

Stilte in het bos. Foto: PxHere

Dag 1 – Horen

Wat ga je doen: Je gaat luisteren naar geluiden in de natuur (*)

In de natuur is van alles te zien. Maar zeker ook te horen! Vandaag aandacht voor alles wat er buiten te horen is. Neem een momentje stilte, doe je ogen dicht en laat de natuur voor je zingen!

• Het meest opvallende geluid in de natuur zijn vogels. Als je vogels wil horen zingen, kun je het beste vroeg opstaan. Maak een wandeling in de vroege ochtend, en luister welke vogels je hoort. Gebruik eventueel de app BirdNet om erachter te komen welke vogels je hoort zingen.
• Sta een momentje stil, of ga zitten op een bankje. Doe je ogen dicht en luister. Wat betekent al dat zingen eigenlijk? Wat hebben de vogels elkaar te zeggen? Gebruik je fantasie!
• Welke geluiden hoor je nog meer? Het ruisen van bladeren, het blaffen van een hond in de verte?
• In de Bijbel kom je veel teksten over vogels tegen. Lees een of meer van de volgende teksten over vogels en denk er even over na. Wat zegt deze tekst je over God, over de natuur en over jezelf?
  • Psalm 84:4 – ‘Zelfs de mus vindt een huis en de zwaluw een nest waarin ze haar jongen neerlegt, bij uw altaren, heer van de hemelse machten, mijn koning en mijn God.’
  • Jesaja 31:5 – ‘Zoals een vogel boven zijn nest vliegt, zo waakt de heer van de hemelse machten over Jeruzalem, hij waakt en hij redt, hij beschermt en bevrijdt.’
  • Mattheus 6:26 – ‘Kijk naar de vogels in de lucht: ze zaaien niet en oogsten niet en vullen geen voorraadschuren, het is jullie hemelse Vader die ze voedt. Zijn jullie niet meer waard dan zij?’
  • Lucas 12:6-7 – Wat kosten vijf mussen? Bijna niets. Toch wordt er niet één door God vergeten. (…) Wees niet bang, jullie zijn meer waard dan een hele zwerm mussen.’

Leuk om te weten: Vogels die voorkomen in de Bijbel (NBV) zijn: arend, adelaar, buizerd, duif, tortelduif, gier (lammergier, vale gier, zwarte gier), gierzwaluw, hen, haan, hoender, hop, kraai, kwartel, mus, ooievaar, patrijs, pauw, raaf, reiger, rode wouw, struisvogel, uil (diverse soorten), valk, zwaluw. Wat een diversiteit! (Bron)

Tip: Ga ook eens in het donker naar buiten en luister dan wat je hoort. In de duinen of bossen kun je nachtegalen horen zingen. Vleermuizen maken onhoorbare én hoorbare geluiden. En met een beetje geluk hoor je uilen. Welke dieren zijn nog meer ’s nachts actief?

(*) Met dank aan Stefan Paas, theoloog en vogelliefhebber.

Dag 2 – Zien

Wat ga je doen: Kijken naar wat klein en onopvallend is: stoepplantjes!

Zeker in het voorjaar is er in de natuur veel wat de aandacht trekt. Het jonge, groene blad van uitlopende bomen, bloeiende wilde planten, vogels die nesten maken of druk zijn met het voeren van hun jongen. Er is genoeg te zien! Vandaag aandacht voor iets waar je juist vaak overheen kijkt: stoepplantjes. Ofwel, ‘onkruid’ wat gewoon op straat, tussen de stoeptegels groeit. Maar is het wel onkruid, of valt er meer te ontdekken?

• Kijk eens op de website van Hortus Leiden wat je daar kunt vinden over stoepplantjes . Waarom zijn deze plantjes belangrijk?
• Op deze pagina vind je informatie en afbeeldingen van veel voorkomende stoepplantjes.
• Maak vandaag een wandeling door je buurt en ga op zoek naar stoepplantjes. Meestal hoef je niet lang te zoeken, ze groeien overal! Probeer de plantjes te determineren. Gebruik eventueel de app PlantNet.
• Neem wat stoepkrijt of schoolbordkrijt mee, en schrijf de naam van het plantje erbij op de stoep! Zo zien andere mensen ook meteen wat het is.
• Maak foto’s en deel ze op Instagram, Facebook of Twitter. Gebruik #arochanaturechallenge en #stoepplantjes.

Tip: Wil je bijdragen aan het onderzoek van Hortus Leiden naar stoepplantjes. Kijk dan eens hier. Je hebt er ongeveer 20 minuten voor nodig. Je kunt het eenmalig doen, of elke maand bijdragen.

Tip: Alles weten over stoepplantjes? In september komt de minigids stoepplantjes uit. Je kunt het boekje nu vast reserveren.

Dag 3 – Stilte (door Eelkje Mellema, A Rocha Zwolle)

Wat ga je doen: Een meditatieve wandeling maken (Lectio Divina)

Een leven in aanbidding voor de Schepper. Een leven samen met de Heer. Daarom wil ik stil zijn, daarom wil ik luisteren.

Voor deze stiltewandeling maken we gebruik van de stappen van de lectio Divina, een oude monnikenmanier om de bijbel te lezen. God laat zich namelijk niet alleen kennen uit de bijbel, maar ook uit het boek van de schepping.

Een paar woorden over stil zijn en aandacht

Om de lectio te oefenen worden we stil. Om ruimte te geven aan Gods Geest, om tot ons persoonlijk te spreken. Stilte is niet de afwezigheid van geluid. Stil zijn is blijven bij de oefening. Afleiding kan van buiten komen en afleiding kan van binnen komen. Elke afleiding van de oefening mag je opvatten als een uitnodiging om weer terug te keren. Om je gedachten te richten op de oefening. Bij afleiding van buiten sluit je je ogen, bij afleiding van binnen open je ze juist.

Maak vandaag een wandeling in een rustig (natuur)gebied in je buurt. Bijvoorbeeld een park of een bos. Tijdens deze wandeling volg je de vier stappen van de Lectio Divina. Begin de oefening met een kort gebed om je hart te openen voor wat de Geest tot jou wil zeggen.

1. Lectio – lezing: Wat ‘lees’ ik, (dat betekent hier buiten: wat neem ik waar, qua geluiden, beelden, omgeving, geuren?) Wat springt er uit? Probeer het concreet te benoemen.
2. Meditatio – overweging: Waarom springt die ervaring er nu uit? Doet me dat ergens aan denken? (Bijvoorbeeld: trouw, zorg, onzekerheid) Waarom denk ik daar nu aan? Speelt er iets in mijn leven waar dit aan raakt? Wil de Geest mij hiermee iets duidelijk maken?
3. Oratio – gebed: Vormt zich naar aanleiding van de vorige overwegingen een verlangen? Een antwoord aan God? Een vraag? Wat wil ik uitspreken naar God?
4. Contemplatio – rusten in Gods aanwezigheid: En als er dan gesproken is mag ik rusten bij God. Verblijven in zijn aanwezigheid. Misschien komt er nog een inzicht bij je boven. Laat God jou zijn aanwezigheid zien. Of rust. Gewoonweg zíjn.

Tip: Neem je tijd voor elke stap. De hele oefening/wandeling zal zo’n 20-30 minuten duren.

Tip: Als je deze wandeling met een ander maakt is het bemoedigend om aan het eind te delen wat er in de oefening gebeurde.

Dag 4 – Proeven

Wat ga je doen: Je gaat ontdekken welke planten eetbaar zijn en je gaat er een paar proeven.

Hoe smaakt de natuur eigenlijk? In de natuur kun je allerlei planten vinden die eetbaar zijn of eetbare delen hebben. Het hele jaar door is er wel wat te vinden. Je moet alleen even weten waar je naar moet zoeken. En hoe eet je het dan? Vandaag recepten en tips voor het verzamelen en eten van wilde planten. Ofwel: wildplukken!

• Welke planten zijn eetbaar, en waar kun je ze vinden? Wildplukken groeit in populariteit. Er is online veel over te vinden, en er zijn allerlei leuke en handige boeken over verschenen. Op deze Wiki van oogstenzonderzaaien.nl vind je bijvoorbeeld per maand de planten die je kunt plukken.
• Weet je niet waar je moet beginnen met zoeken? Kijk dan op wildplukwijzer.nl voor plukplekken bij jou in de buurt.
• De uitdaging van vandaag: ga op zoek naar eetbare wilde planten, maak ze klaar, en eet het lekker op!
  • Je kunt beginnen met de brandnetel, die is meestal niet moeilijk te vinden. Informatie over de brandnetel en recepten voor soep en pesto vind je hier.
  • Van de vlier kun je het hele jaar eten. Deze maand kun je zowel de bloesem als de jonge scheuten oogsten en gebruiken. Maak een lekkere vlierbloesemsiroop of maak de scheuten in. Deze worden ook wel de ‘Nederlandse bamboe’ genoemd! Kijk hier voor meer informatie en recepten.
  • Zevenblad wordt vaak gezien als een hardnekkig onkruid. Maar wist je dat de jonge bladeren eetbaar zijn? Je kunt er pesto van maken, of ze eten door een salade. Kijk hier voor recepten.
• Meer weten over wildplukken, welke planten wel of niet eetbaar zijn, en hoe je ze kan klaarmaken? Zoek een boek over wildplukken, of leen er een van de bibliotheek. Bijvoorbeeld Wildplukken – De buitenkeuken, recepten het jaar rond van Yvet Noordermeer.

Brandnetel. Foto: PxHere

Lees dit eerst: Wildplukken, mag dat eigenlijk wel? Volgens een oude wet is het meenemen van planten, of delen van planten verboden; het wordt gezien als stropen. Het wordt echter vaak wel toegestaan om voor eigen gebruik vruchten of andere delen van planten mee te nemen, behalve op privéterreinen en beschermde natuurgebieden. En zeldzame planten moet je altijd laten staan. Lees hier de regels over wildplukken even na voordat je begint.

Tip: Met deze handige kaart op zak weet je altijd waarnaar je moet zoeken: wildplukkaart.

Dag 5 – Voelen & ruiken

Wat ga je doen: Je gaat ontdekken hoe het is om te wandelen met je ogen dicht.

Als je buiten bent in de natuur, geef je je ogen vaak goed de kost. Je hoort een vogel en kijkt of je ‘m ook kan zien. Je staart omhoog in de toppen van hoge bomen, of zoekt laag bij de grond naar bijzondere planten en bloemen. Hoe is het eigenlijk om in de natuur te zijn als je niet of weinig kunt zien?

• Maak samen met iemand van wie je geen 1.5m afstand hoeft te houden (bijvoorbeeld iemand uit je eigen gezin) een wandeling door een park of bos of ander stukje natuur bij je in de buurt. Wandel om beurten een poosje met je ogen dicht, of bind een blinddoek voor. Laat je begeleiden door degene die nog wel kan zien.
  • Let op geluiden: wat hoor je allemaal?
  • Welke geuren ruik je? Wat zegt dat over waar je bent?
  • Laat je begeleider je een paar dingen voelen (bloemen, planten, boombast – en nee: geen brandnetels!). Hoe voelt het? Weet je wat het is?
  • Allebei aan de beurt geweest? Wissel dan ervaringen uit. Hoe is het om zo ‘blind’ te wandelen? Wat mis je? Wat ervaar je juist meer?
• Ken je iemand met een visuele beperking? Ga dan eens samen wandelen. Zo kun je elkaars oren en ogen zijn. Een bijzondere ervaring!
• Heb je zelf een visuele beperking? En kom je graag in de natuur? Deel dan je natuurervaring met ons via social media! #arochanaturechallenge

Tip: HEAREApp is een app voor routegeleiding die geschikt is voor mensen met een visuele beperking. Een geluid wijst de weg (richting) waarin je moet lopen. Ook leuk om eens te gebruiken voor een speurtocht! www.heareapp.com

Tip: IVN organiseert regelmatig wandelingen die geschikt zijn voor mensen met een visuele beperking. Kijk daarvoor op de website van de IVN afdeling bij jou in de buurt. Helaas zijn de excursies vanwege corona nu afgelast… Ook sommige wandelpaden zijn geschikt voor blinden of slechtzienden. Zoals het IVN Wonderpad in West-Friesland.

Volg A Rocha op Twitter, Facebook of Instagram en deel wat je ziet! #arochanaturechallenge

A Rocha steunen? Geef een gift of word donateur! Ga voor meer informatie naar: arocha.nl/nl/steunen/

Onkruid? Foto: PxHere